بررسی ظرفیت زیستی وردپای اکولوژیکی شهرستان مشهد

بررسی ظرفیت زیستی و ردپای اکولوژیکی شهرستان مشهد       منصوره میری قلعه نو1، علیرضا ایلدرمی*2، حمید نوری3، میرمهرداد میرسنجری4   1 کارشناسی ارشد محیط‌‌زیست، دانشکده منابع‌طبیعی و محیط‌زیست، دانشگاه ملایر، ایران 2 دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع‌طبیعی و محیط‌زیست، دانشگاه ملایر، ایران 3 استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع‌طبیعی و محیط‌زیست، دانشگاه ملایر، ایران 4 استادیار گروه محیط‌‌زیست، دانشکده منابع‌طبیعی و محیط‌زیست، دانشگاه ملایر، ایران   (تاریخ دریافت: 14/09/1395؛ تاریخ تصویب: 09/07/1397)     چکیده در چند دهه گذشته مصرف بی‌‌‌رویه منابع‌طبیعی، رشد شتابان شهرنشینی و گسترش فعالیت‌‌های صنعتی سبب تخریب محیط‌زیست و ناپایداری جوامع شهری شده ‌‌است. شهرستان مشهد با مشکلات و مسایل عدیده‌‌ای از قبیل افزایش جمعیت، توسعه گردشگری، آلودگی محیط‌زیست و کاهش توان اکولوژیکی روبرو است، بنابراین، تلاش برای اندازه‌‌گیری شاخص‌های متعدد سنجش پایداری این ‌‌شهر امری ضروری است. در این پژوهش سعی شده است از طریق محاسبه ظرفیت زیستی و ردپا و مقایسه آن‌‌ها با یکدیگر، در شهرستان مشهد در سال‌‌های 1385 و‌‌‌‌1390 توان اکولوژیکی‌‌ شهر ارزیابی شود. ظرفیت زیستی با اندازه‌گیری مساحت زمین‌های زراعی، چرا، ماهی‌‌گیری و زمین ساخته شده، محاسبه و در ردپای اکولوژیکی علاوه بر پارامترهای ذکر شده، پارامتر زمین، انرژی نیز اندازه‌گیری شد. برای محاسبه این مقادیر و تبدیل مساحت زمین‌های به دست آمده به هکتار جهانی به ازای هر نفر در شهرستان مشهد از فاکتورهای عملکرد و معادل استفاده شد. نتایج حاصله از مقایسه ظرفیت زیستی و ردپای اکولوژیکی به‌‌دست آمده در سال‌‌های 1385و 1390 بیانگر کسری اکولوژیکی 2/2 و 5/2 هکتار جهانی در شهرستان مشهد است. به علاوه نتایج به‌‌دست آمده نشان داد که ظرفیت زیستی شهرستان مشهد متناسب با ردپای اکولوژیکی آن نیست و در ساختار شهری مشهد ناپایداری مشاهده می‌‌شود، به عبارتی بین عرضه و تقاضا تعادلی وجود ندارد.         کلید واژه‌‌ها: ظرفیت زیستی، ردپای اکولوژیکی، پایداری، شهرستان مشهد         * نویسنده مسئول                                                                                               Email: [email protected]